Kapha-tijd: Ayurveda voor een energieke lente

Kapha-tijd: Ayurveda voor een energieke lente

Na een lange winter is het eindelijk lente. De dagen worden langer en lichter. De sneeuw smelt en zachte regenbuien trekken over het land. Aan de bomen verschijnen voorzichtig de eerste bladeren, vogels kruipen uit hun ei en lammetjes huppelen door de wei. Het is een seizoen van geboorte, groei, vernieuwing. En van voorjaarsvermoeidheid, hooikoorts, allergieën en verkoudheden.
Hoe kom je nou zo fris en energiek mogelijk de lente door? Liefst zonder genies, gesnotter, rooddoorlopen ogen en lethargie? Daar heeft de Indiase gezondheidsfilosofie Ayurveda het antwoord op: het verlagen van kapha.

 

Wat is Ayurveda?

Ayurveda is een filosofie die nauw verwant is aan yoga en om die reden vaak ‘het zusje van yoga’ genoemd wordt. Dit zusje is rondom dezelfde tijd en in hetzelfde land ontstaan en heeft hetzelfde ‘doel’, namelijk eenwording van adem, lichaam en bewustzijn. Die eenwording bereik je volgens Ayurveda door je af te stemmen op de natuur en keuzes te maken die je relaxed en tevreden ieder seizoen door helpen te komen. Zo ook de kapha-tijd.

 

Lente: de kapha-tijd van het jaar

Volgens Ayurveda is de lente de kapha-tijd van het jaar. Binnen Ayurveda wordt er gezegd dat er vijf verschillende elementen zijn, die alles in het leven beheersen.
Deze elementen zijn aarde, water, vuur, lucht en ruimte. Alles en iedereen heeft al deze elementen in zich, alleen in een verschillende verhouding. Om de verhouding van de elementen makkelijker weer te geven, worden de elementen binnen Ayurveda samengevoegd in drie verschillende constitutietypes, ofwel doshas. Kapha is één van die doshas.

 

Aarde en water maakt …

De dosha kapha bestaat uit twee elementen: aarde en water. Wandel je in de lente na een buitje door het bos, dan begrijp je ongetwijfeld waarom juist deze twee elementen bij kapha, en dus ook bij de lente, horen.

Als je aarde en water met elkaar mengt, ontstaat er modder. Modder heeft alle kwaliteiten die met kapha samenhangen. Het is traag, zacht, zwaar, beweegt nauwelijks, het is vochtig, koud, en dat wat je er in gooit, blijft er in hangen.

 

Kapha in mensen

Al deze eigenschappen zie je terug in mensen bij wie kapha de overheersende dosha is. Ze zijn zachtaardig, liefdevol, warm, hebben gauw koude, maar klamme handen en voeten, hebben dik, stevig haar en sterke botten. Kapha’s hebben een fantastisch geheugen: dat wat je er in gooit, blijft er in hangen. Zij zijn degenen die nooit je verjaardag vergeten.
Net zoals modder zich met moeite en traag beweegt, zo hebben kapha’s ook moeite om in beweging te komen. Het liefst kruipen ze op de bank met dekens en een grootverpakking chocolate chip ijs, om vervolgens de rest van de dag Netflixend door te komen.

 

Hoe kapha toeneemt in de lente

Niet alleen uitgesproken kapha’s hebben moeite om in beweging te komen. Ongeacht je overheersende dosha neemt kapha ook in jou toe in de lente. Dat komt doordat het sterk in je omgeving aanwezig is in dat jaargetijde. En je omgeving heeft nou eenmaal invloed op je, of je dat wilt of niet.
Die toename aan kapha zorgt er voor dat je je in de lente vaak trager, vermoeider en zwaarder voelt. Het zorgt er ook voor dat je meer last hebt van slijmgerelateerde klachten. Slijm is erg kapha – het is stevig, traag, vochtig en koud. Snotterend en met slijm in je keel de lente in of door gaan is dus iets wat veroorzaakt wordt door een overschot aan kapha. Net zoals dat geldt voor hooikoorts. Ook kun je in dit jaargetijde meer last hebben van kapha-achtige emoties, zoals verdriet en melancholie.

 

Tijd voor een nieuw begin

Om al die kapha-gerelateerde klachten tegen te gaan, adviseert Ayurveda je om precies het tegenovergestelde te doen van wat kapha is. Dus zoek juist in de lente warmte, lichtheid en actie op.
In deze periode van een nieuw begin, van groei en transformatie raadt Ayurveda een dagelijkse self-care practice aan die er op is gericht om de elementen aarde en water in onszelf te verminderen, zodat we zowel energiek als stabiel de rest van het jaar in gaan.

 

Ayurvedische self-care practice voor Kapha

1. Vroeg opstaan is motiverend en stimulerend voor kaphas en in deze kapha-tijd van het jaar. Uiterlijk om 6.00 uur je bed uitkomen is daarom een goed idee.
2. Begin je dag met een kapha-verlagende dinacharya (ochtendroutine).
   Nadat je opgestaan bent en naar het toilet gegaan bent, poets je je tanden, gorgel je met zout water en doe je een minuut of vijf lang oil pulling. Dat laatste is een Ayurvedisch gebruik waarbij je een eetlepel biologische ongeroosterde sesamolie in je mond stopt en deze olie door je tanden ‘trekt’. Spuug de olie uit en pak je dry brush. Dit is een zachte borstel, waarmee je je hele lijf borstelt. Begin bij de uiteindes (voeten, handen, gezicht) en werk naar je centrum (buik, billen, onderrug) toe. Je mag best stevig borstelen, het is prima als je huid na afloop licht gloeit. Hierna neem je een korte douche, kleed je je aan en ga je ofwel naar buiten voor een stevige ochtendwandeling, ofwel je mat op voor je yoga practice. Een wandeling of practice van tien minuten is al fantastisch, maar langer mag uiteraard ook.
3. Nu we het toch over een yoga practice hebben: ook die pas je aan het seizoen aan. In de lente mag je jezelf wat meer uitdagen. Armbalanshoudingen, omgekeerde houdingen, 108 zonnegroeten, achteroverbuigingen, kapalabhati, bhastrika… allemaal fantastisch om kapha in balans te brengen. Wanneer je oefent, zorg ervoor dat je met aandacht en precisie oefent. Kapha’s hebben de neiging om het niet zo nauw te nemen met richtlijnen, dus is het een goed idee om hier ook op je yogamat mee te oefenen.
4. Speel meer! Luchtigheid en plezier brengen kapha’s neiging tot zwaarmoedigheid en melancholie in no time in balans. Of het nou om kussengevechten met je geliefde of een ijskoude duik in een meertje gaat – iets waar je onwillekeurig van gaat stralen helpt je om met meer energie de lente door te komen.
5. Pas je voeding aan. Eet in dit seizoen vooral lichte, warme voeding. Bittere en een tikje pittige groenten, kruiden en fruit zijn vooral aan te bevelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan radijsjes, witlof, asperges, broccoli, spruitjes, spinazie, brandnetels, paardenbloemblad (maak er bijvoorbeeld een pesto van), kiemen, sla, kurkuma, cayennepeper, gember, besjes en granaatappel. Gefermenteerde groenten zoals kimchi zijn ook van harte welkom in je lente-keuken.
6. Last but not least: seks is ook een uitstekende manier om kapha te verlagen.

 

Kapha-verlagend recept voor thee

Een heel simpel maar effectief Ayurvedisch middel om de doshas weer in balans te brengen is door gedurende de dag ‘KKV thee’ te drinken. KKV staat voor koriander, komijn en venkel. Dat zijn meteen ook de enige ingrediënten die je voor deze thee nodig hebt.
Voor deze thee breng je een liter water aan de kook. Voeg een eetlepel korianderzaad, komijnzaad en venkelzaad toe. Draai het vuur lager en laat de thee met een deksel op de pan 15 minuten sudderen. Zeef de thee in een thermoskan en drink hier gedurende de hele dag van.

Irina Verwer is Ayurvedisch practitioner, lichaamsgericht therapeute en intimacy coach: “In mijn één-op-één sessies gebruik ik mijn decennialange ervaring in yoga en Ayurveda om me beter op jou af te stemmen. Zo kun je je grenzen en verlangens ontdekken en ermee leren spelen in een ritme en op een manier die echt bij jou past. Of het nou gaat om meer intimiteit met jezelf of een partner, om het vinden van het leefritme wat jou het meest ondersteunt, of om het vinden van een manier die je helpt om te gaan met traumatische ervaringen: in alle gevallen behaal je op een prettigere en snellere manier resultaat wanneer je dicht bij jezelf blijft.”
Meer weten? Kijk op www.irinaverwer.com.